چکیده
درباره تئوری صدق در میان فیلسوفان و منطق دانان جهان شش نظریه وجود دارد رایج ترین و قدیمی ترین آنها نظریه مطابقت است که سابقة آن به یونان و ارسطو می‌رسد هر چند در آثار ارسطو به طور مستقل به این بحث پرداخته نشده است. فلاسفه اسلامی به طور قطع و بدون تردید به این نظریه معتقدند و همچنین بسیاری از فیلسوفان مغرب زمین در تعریف صدق قضایا به نظریه مطابقت قائلند.
اساس نظریه مطابقت این است صدق قضیه عبارت از مطابقت آن با واقع و نفس الامر و این مسأله مبتنی بر دو اصل است اول اینکه واقعیتی هست و دوم اینکه ذهن ما قادر به کشف واقعیت می‌باشد.
فیلسوفان غربی در مورد صدق به تئورهای دیگر معتقدند که این تئوری‌ها عبارتند : ۱- تئوری هماهنگی : این نظریه به فلاسفه عقل گرا نسبت داده شده و آنها معتقدند که صدق یک گزاره تنها به معنای سازگاری آن با نظامی از قضایای دیگر عقلی است. و برخی از پوزیتویست‌ها از این تئوری دفاع کرده‌اند و برخی از اینها معتقد بودند که قضایای حسی و تجربی صدقشان از راه مطابقت معلوم می‌شود و قضایای که تجربی و حسی نیستند صدقشان بوسیله سازگاری آنها با گزاره‌های آزموده شده بدست می‌آید و بعضی از پوزیتویست‌ها معتقدند تنها راه آزمون صدق قضایا ارتباط درونی میان خود باورها است.
۲- تئوری عمل گرایانه : پیرس و جیمز و دیوئی از طرفداران این تئوری هستند و آنها در معناداری معتقدند که معنای یک لفظ عبارت از پیامد عملی یا تجربی آن.
۳- تئوری زیادتی صدق : طرفداران این نظریه معتقدند که محمول صادق و کاذب زاید است و می‌توان آنها را حذف کرد و هیچ تأثیری در جمله ندارند.
۴- نظریه غیر توصیفی صدق : معتقدان به این تئوری می‌گویند که صدق و کذب کلمات توصیفی نیستند بلکه کلمات انجازی و تأییدی و انشایی هستند.
۵- نظریه سمانتیکی صدق تارسکی : تارسکی ضمن قبول نظریه صدق ارسطویی با ارائه نظریه زبان و فرا زبان به بازسازی این تئوری پرداخته تا از شبهات و پارادوکس‌های که در زبان پیش می‌آیند جلوگیری کند و از نظر وی صدق و کذب عناصر فرا زبانی هستند در حالیکه راست و دروغ عناصر زبانی هستند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : مقدمه و پیشینه تاریخی
بخش اول : مقدمه و کلیات و معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی
۱-۱- مقدمه ……………………………………………………………………………………………… ۳
۱-۲- تعریف مسأله ……………………………………………………………………………………. ۳
۱-۳- سوالهای اصلی تحقیق …………………………………………………………………………. ۴
۱-۴- فرضیه‌های تحقیق ………………………………………………………………………………. ۴
۱-۵- هدف‌های تحقیق ……………………………………………………………………………….. ۴
۱-۶- روش تحقیق …………………………………………………………………………………….. ۴
۱-۷- سابقه تحقیق …………………………………………………………………………………….. ۵
۱-۸- معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی ………………………………………………….. ۵
۱-۹- تمایز حق و صدق ……………………………………………………………………………… ۶
۱-۹-۱- رای مشهور حکمای اسلامی ……………………………………………………… ۶
۱-۹-۲- نظریه برخی از فیلسوفان غربی ………………………………………………….. ۷
۱-۹-۳- نظریه شهید مطهری ………………………………………………………………… ۸
بخش دوم : پیشینة تاریخی نظریه مطابقت صدق
۲-۱- سابقه نظریه مطابقت در یونان ………………………………………………………………… ۱۰
۲-۱-۱- مطابقت از نظر افلاطون ……………………………………………………………………. ۱۰
۲-۱-۲- نظریه مطابقت از دیدگاه ارسطو ………………………………………………………….. ۱۲
۲-۱-۳- نظریه مطابقت از نظر فارابی ………………………………………………………………. ۱۴
۲-۱-۴- نظریه مطابقت از دیدگاه ابن سینا ………………………………………………………… ۱۵
۲-۱-۵- نظریه مطابقت از دیدگاه سهروردی ……………………………………………………… ۱۶
بخش سوم : آیا نظریه مطابقت تعریف صدق است یا ملاک آن
۳-۱- تمایز تعریف صدق و ملاک صدق …………………………………………………………. ۱۹
۳-۲- دیدگاه برخی از فلاسفه اسلامی ……………………………………………………………… ۲۰
۳-۳- دیدگاه برخی از فلاسفه غربی ……………………………………………………………….. ۲۱
۳-۴- نقد و بررسی …………………………………………………………………………………….. ۲۱
فصل دوم : تئوری صدق از نظر منطق دانان غربی
بخش اول : نظریه مطابقت
۱-۱- توضیح نظریه مطابقت ……………………………………………………………………….. ۲۵
۱-۱-۱- نظریه مطابقت در نظر منطق دانان جدید غرب …………………………………… ۲۵
۱-۱-۲- مطابقت و اتمیسم منطقی ……………………………………………………………… ۲۵
۱-۱-۳- اشکالات نظریه مطابقت ……………………………………………………………….. ۲۹
بخش دوم : تئوری هماهنگی
۲-۱- تئوری هماهنگی یا سازگاری …………………………………………………………………. ۳۵
۲-۲- اصل ارتباط درونی ……………………………………………………………………………… ۳۶
۲-۳- درجات صدق …………………………………………………………………………………… ۳۷
۲-۴- ایرادات نظریه هماهنگی ……………………………………………………………………….. ۳۸
بخش سوم : تئوری عمل گرایانه
۳-۱- تئوری عمل گرایانه ……………………………………………………………………………… ۳۷
۳-۲- نظریه شیلر ……………………………………………………………………………………….. ۴۴
۳-۳- نقد و بررسی این نظریه ……………………………………………………………………….. ۴۵
بخش چهارم : تئوری زیادتی صدق
۴-۱- تئوری زیادتی صدق ……………………………………………………………………………. ۴۹
۴-۲- اشکالات نظریه زیادتی صدق ………………………………………………………………… ۵۰
بخش پنجم : نظریه غیر توصیفی صدق …………………………………………………………….. ۵۳
۵-۱- نظریه غیر توصیفی صدق ……………………………………………………………………… ۵۳
۵-۲- اشکالات نظریه غیر توصیفی صدق …………………………………………………………. ۵۶
بخش ششم : نظریه سمانتیکی صدق تارسکی
۶-۱- تبیین نظریه سمانتیکی تارسکی ………………………………………………………………. ۵۶
۶-۱-۱- مفهوم صدق به عنوان موضوع نظریه معنا شناختی تارسکی ………………………… ۵۸
۶-۱-۲- تعریف صدق در نظریه معناشناسی تارسکی …………………………………………… ۶۳
فصل سوم : نظریه مطابقت صدق از نظر فیلسوفان و منطق دانان مسلمان
بخش اول : آیا مطابقت مربوط به علوم حضوری است یا حصولی
۱-۱- تعریف علم حضوری وحصولی …………………………………………………………… ۷۹
۱-۲- رابطه مطابقت با علم حضوری و حصولی ………………………………………………. ۸۱
۱-۳- راهیابی خطا در علم حضوری …………………………………………………………….. ۸۳
بخش دوم : نظریه مطابقت به عنوان روش صدق در تصورات یا تصدیقات ………………. ۸۵
بخش سوم : رابطه خبر با صدق و کذب
۳-۱- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را تعریف قضیه می‌داند ……………………………… ۹۱
۳-۲- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را ملاک تمایز قضیه می‌داند ……………………….. ۹۲
۳-۳- اشکال پارادکس دروغگو بر هر دو تحلیل ………………………………………………… ۹۴
بخش چهارم : مناط صدق و کذب قضایا
۴-۱- بررسی اجمالی اختلاف حکما در تقسیم قضایا ………………………………………….. ۹۷
۴-۲- صدق و کذب در انواع قضایا ………………………………………………………………. ۱۰۱
۴-۲-۱- قضایای خارجیه ……………………………………………………………………………. ۱۰۱
۴-۲-۲- قضایای ذهنیه ………………………………………………………………………………. ۱۰۱
۴-۲-۳- قضایای حقیقیه …………………………………………………………………………….. ۱۰۶
بخش پنجم : معانی نفس الامر ……………………………………………………………………… ۱۰۵
۵-۱- نفس الامر به معنای عالم امر و عقول مجرده ……………………………………………. ۱۰۶
۵-۲- نفس الامر به معنی فی نفسه ………………………………………………………………… ۱۰۸
۵-۳- نفس الامر به معنای عالم ثبوت اشیاء ……………………………………………………… ۱۰۹
۵-۴- نقد و بررسی معانی ذکر شده از نفس الامر ……………………………………………… ۱۱۰
بخش ششم : مطابقت در مباحث وجود ذهنی
۶-۱- مطابقت در مباحث وجود ذهنی …………………………………………………………… ۱۱۳
۶-۱-۱- اهمیت بحث وجود ذهنی ……………………………………………………………….. ۱۱۳
۶-۱-۲- تاریخچه وجود ذهنی …………………………………………………………………….. ۱۱۳
۶-۱-۳- تبیین نظریه وجود ذهنی …………………………………………………………………. ۱۱۴
۶-۱-۴- آیا انحفاظ ماهیت از لوازم نظریه مطابقت است یا از مبنای آن ………………….. ۱۱۸
بخش هفتم : نظریه مطابقت از دیدگاه برخی از فیلسوفان مسلمان
۷-۱- نظریه ملاصدرا درباره مطابقت ……………………………………………………………… ۱۲۳
۷-۲- حکیم سبزواری ………………………………………………………………………………… ۱۲۵
۷-۳- علامه طباطبایی ………………………………………………………………………………… ۱۲۶
۷-۴- شهید مطهری …………………………………………………………………………………… ۱۳۸
۷-۵- استاد مصباح یزدی ……………………………………………………………………………. ۱۴۴
۷-۶- جمع بندی و نتیجه گیری ……………………………………………………………………. ۱۴۸
منابع و ماخذ
۱- آشتیانی، سید جلال الدین، شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا – مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه قم، تهران، بهار ۱۳۷۸
۲- آیر، زبان حقیقت و منطق، ترجمه منوچهر بزرگمهر، انتشارات علمی دانشگاه صنعتی
۳- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، شعاع اندیشه و شهود، انتشارات حکمت چاپ پنجم ۱۳۷۹
۴- ابراهیمی دینانی، قواعد کلی فلسفه در فلسفه اسلامی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران ۱۳۷۲
۵- ابن سینا، حسین ابن عبدا…، الاشارات و التنبیهات مع شرح للمحقق نصیرالدین طوسی و شرح الشرح قطب رازی، نشرالبلاغه، قم
۶- ابن سینا، حسین ابن عبدا…، الالهیات من کتاب الشفاء، منشورات مکتبه آیه اله المرعشی النجفی، قم المقدسه، ایران ۱۴۰۴ ق
۷- ابن سینا، حسین ابن عبدا…، المبدأ و المعاد، باهتمام عبدالله نورانی، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، ۱۳۶۳
دانلود فایل
:: موضوعات مرتبط:
دانشجویی ,
,
:: برچسب‌ها:
نظریه صدق ,
نظریه صدق منطق ,
نظریه صدق منطق دانان ,
:: بازدید از این مطلب : 238
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
